འབྲུག་དང་ཕྱི་རྒྱལ་གྱི་སྲིད་བྱུས།
འབྲུག ་སྲིད་བྱུས་ཟེར་མི་འདི་ གཙོ་བོ་ར་རྒྱལ་ཡོངས་ཀྱི་མཐའ་དོན་དང་དམིགས་ཡུལ་ དེ་ལས་རེ་འདོད་ཚུ་སྒྲུབ་ཐབས་དང་ རང་ར་སོ་སོའི་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་རང་བཙན་འདི་སྲུང་སྐྱོབ་འབད་ནི་དང་ མི་ཉམས་རྒྱུན་སྐྱོང་འབད་ནིའི་དོན་ལུ་དམིགས་ཏེ་རྩམ་ཨིན་པས། དེ་བཟུམ་སྦེ་ ང་བཅས་རའི་འབྲུག་རྒྱལ་ཁབ་འདི་ རྒྱ་གར་དང་རྒྱ་ནག་རྒྱལ་ཁབ་གཉིས་ཀྱི་བར་ན་ཆགས་ཏེ་ཡོད་པའི་ཁར་ ཉིནམ་གཅིག་བ་ཉིནམ་གཅིག་ དམངས་གཙོའི་གཞུང་དང་རྩ་ཁྲིམས་དང་འབྲེལ་བའི་ལཱ་ལུ་ཤུགས་འཕེལ་བའི་དུས་ཚོད་དང་བསྟུན་ སྲིད་བྱུས་མང་རབས་ཅིག་བརྩམས་ཏེ་འདུག། འབྲུག་རྒྱལ་ཁབ་ནང་ སྲིད་བྱུས་བརྩམ་དགོ་པའི་རྒྱུ་མཚན་ཡང་ རྒྱལ་ཁབ་ཡར་རྒྱས་འགྱོ་བའི་བསྒང་འབདཝ་ལས་ རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་རང་བཙན་སྲུང་སྐྱོབ་དང་། ཉེན་སྲུང་དང་གཅིག་མཐུན་ཡར་དྲག་གཏང་ནི། རང་སོའི་སྔར་སྲོལ་ལམ་ལུགས་ཚུ་ མི་ཉམས་གོང་འཕེལ་བཏང་སྟེ་ ཕ་བརྒྱུད་བུ་བརྒྱུད་སྦེ་བདག་འཛིན་འཐབ་ཚུགས་ནིའི་དོན་ལུ་ཨིན་པས། དེ་མ་ཚད་རྒྱལ་ཁབ་ཚུ་གི་བར་ན་མཐུན་ལམ་ཡར་དྲག་གཏང་ནི་དང་ སྤྱིར་འཛམ་གླིང་ནང་དགའ་སྐྱིད་དང་ཞི་བདེ་འབྱུང་ཐབས་ལུ་ཨིན་པས།
དེ་ཡང་ དུས་རབས་ ༡༧ པའི་ནང་ ཞབས་དྲུང་ངག་དབང་རྣམ་རྒྱལ་མཆོག་གིས་ འབྲུག་རྒྱལ་ཁབ་གཅིག་སྒྲིལ་མཛད་པའི་ཤུལ་ལས་ བོད་དང་སོག་པོའི་རྒྱལ་ཁབ་གཉིས་ཀྱིས་བར་ཆད་རྐྱབ་ད་ ནེ་པཱལ། ལ་དྭགས། སི་ཀིམ་ཚུ་དང་གཅིག་ཁར་ཕྱི་འབྲེལ་སྲིད་སྐྱོང་གི་ཐབས་ལམ་ དེ་བཟུམ་སྦེ་དགོན་སྡེ་དང་འབྲེལ་བའི་མཐུན་འབྲེལ་གཞི་བཙུགསམཛད་གནང་ནུག། དུས་རབས་ ༨ པའི་ནང་ བིརི་ཊིཤ་གི་མི་ཚུ་ ཀུཆ་བི་ཧར་དང་ཨ་སམ་ནང་ ཇ་ཤིང་བཙུགས་ནིའི་སྐོར་ལས་ འབྲུག་དང་གཅིག་ཁར་བྱ་སྟབས་མ་བདེཝ་བྱུང་པའི་ཤུལ་ལས་ སྤྱི་ལོ་ ༡༨༦༥ ལུ་སིན་ཅུ་ལ་ (sinchula) ཟེར་བའི་ཆིངས་ཡིག་ཅིག་བཟོ་ནུག། དེ་ལས་ འབྲུག་མི་ཚུ་གཞན་དང་འབྲེལ་བ་མེད་པར་བཟུར་ཏེ་་སྡོད་དགོཔ་དང་ བིརི་ཊིཤ་གི་མི་ཚུ་ཡང་འབྲུག་ལུ་འོང་མ་ཆོགཔ་སྦེ་བཟོ་ཡོད་རུང་ མཐུན་ལམ་སྔར་ག་ཨིནམ་སྦེ་སྡོད་ནུག། དེ་བཟུམ་གྱི་སྲིད་བྱུས་ལུ་བརྟེན་ཏེ་ འབྲུག་དང་བིརི་ཊིཤ་གི་བརྡ་དོན་སྤྲོད་ལེན་ཚུ་ ཀ་ལིང་སྤུང་ (kalimpong) ལུ་སྦེ་འབད་ནུག། སྤྱི་ལོ་ ༡༩༠༤ ལུ་ཀྲོང་གསར་དཔོན་སློབ་ཨོ་རྒྱན་དབང་ཕྱུག་གིས་ བིརི་ཊིཤ་དང་བོད་གཉིས་ཀྱི་བར་ན་འཆམ་ཁ་བཟོ་བའི་ཤུལ་ ག་ར་གིས་ཆ་བཞག་ས་དང་ཡོངས་གྲགས་ཅན་ལུ་གྱུར་ནུག། སྤྱི་ལོ་ ༡༩༡༠ ལུ་ཧེ་མ་བ་ལྷག་པའི་མཐུན་ལམ་དང་སྲིད་བྱུས་སྒྲིང་སྒྲི་བཟོ་ཐབས་ལུ་ འབྲུག་དང་བིརི་ཊིཤ་གི་བར་ན་སྤུ་ན་ཁའི་ཆིངས་ཡིག་ (Treaty of Punakha) ཟེར་མི་ཅིག་ཡང་མཚན་རྟགས་བཀོད་ནུག། སྤྱི་ལོ་ ༡༩༤༧ ལུ་ རྒྱ་གར་རྒྱལ་ཁབ་རང་དབང་རང་བཙན་འཐོབ་ད་ འབྲུག་རྒྱལ་གཉིས་པ་ མི་དབང་འཇིགས་མེད་དབང་ཕྱུག་མཆོག་གིས་ རྒྱལ་ཁབ་གཉིས་ཀྱི་བར་ན་ སྤྱི་ལོ་ ༡༩༤༩ ལུ་མཐུན་ལམ་གྱི་ཆིངས་ཡིག་ཅིག་བཞེངས་གནང་ནུག། སྤྱི་ལོ་ ༡༩༦༩ ལུ་ རྒྱ་གར་གྱི་སྲིད་འཛིན་ ཇ་ཝ་ཧ་ལཱལ་ནི་རུ་ (Jawaharlal Nehru) གིས་ རྒྱ་གར་སྤྱི་མཐུན་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་ཉིནམ་ལུ་ མི་དབང་འཇིགས་མེད་རྡོ་རྗེ་དབང་ཕྱུག་མཆོག་ མགྱོནམོ་སྦེ་འབོཝ་བཞིན་དུ་བྱོན་མི་དང་། སྤྱི་ལོ་ ༡༩༥༧༨ ལུ་རྒྱ་གར་གི་སྲིད་འཛིན་མཆོག་ང་བཅས་རའི་རྒྱལ་ཁབ་ནང་བྱོན་མི་འདི་གིས་ རྒྱལ་ཁབ་གཉིས་ཀྱི་མཐུན་ལམ་འདི་གཞི་བཙུགས་ཡོདཔ་དང་ ད་ལྟོ་ཚུན་ཚོད་ བྱ་སྟབས་མ་བདེཝ་མ་བྱུང་མི་འདི་ དེ་ལུ་བརྟེན་ཏེ་ཨིན་མས། དེ་ལས་ སྤྱི་ལོ་ ༡༩༦༡ ལུ་ ལོ་ལྔ་གི་འཆར་གཞི་བརྩམས་ཞིནམ་ལས་ཚུར་ འབྲུག་རྒྱལ་ཁབ་འདི་ འཛམ་གླིང་སྤྱི་ཚོགས་ཚུ་ནང་བཅའ་མར་གཏོགས་ནུག། དེ་བསྒང་ ཕྱི་འབྲེལ་སྲིད་སྐྱོང་གི་མཐུན་ལམ་ རྒྱ་གར་རྒྱལ་ཁབ་ལས་གཞན་མེད་རུང་ ཤུལ་ལས་བང་ལ་ཌེཤ་དང་གཅིག་ཁར་མཐུན་ལམ་བཟོ་ནུག། འབྲུག་རྒྱལ་ཁབ་འདི་ རྒྱལ་སྤྱིའི་དབང་ཆ་དང་སྲིད་དོན་ལས་བཀག་ཐབས་ལུ་ ཕྱོགས་གཟུང་མིན་པའི་ལས་ཚོགས་ (non-aligned movement) ནང་འཛུལ་ཞིནམ་ལས་ ཀུ་ཝེཊ་ (1983) དང་ནེ་པཱལ་ (1984) དང་གཅིག་ཁར་མཐུན་ལམ་བཟོ་ནུག། དེ་ལས་ འབྲུག་རྒྱལ་བཞི་པའི་སྐབསལུ་ ནེ་དར་ལེནཌསི་། ཡུ་རོ་པེན་ཚོགས་སྡེ། ཌེན་མཱཀ། སུའི་ཌེན། སུའིཊ་ཛར་ལེན་དང་ ནོར་ཝེ་ (1985) ཇ་པཱན་ (1986) ལུ་ཕྱི་འབྲེལ་སྲིད་སྐྱོང་གི་མཐུན་ལམ་བཟོ་ནུག། སྤྱི་ལོ་ ༢༠༠༣ ལུ་རྒྱལ་ཁབ་ ༢༢ དང་གཅིག་ཁར་མཐུན་ལམ་བཟོ་ཚུགས་ནུག། འབྲུག་གི་རྒྱལ་ཁབ་འདི་ གཞན་དང་མཐུན་ལམ་ཡར་དྲག་འགྱོ་དོ་བཟུམ་སྦེ་ རྒྱ་འབྲུག་གཉིས་ཀྱི་མཐུན་ལམ་ཡང་ ཧེ་མ་བ་ལྷགཔ་སྦེ་ཡར་རྒྱས་འགྱོ་ནུག། མི་དབང་མཆོག་གི་ལྟ་བ་ངོ་མ་ར་ རྒྱལ་སྤྱིའི་གཅིག་མཐུན་གྱི་རྣམ་གཞག་ལུ་གནས་ནི་དང་ འཛམ་གླིང་ཞི་བདེ་ཅན་ཅིག་ལུ་བཟོ་ནི་ཨིནམ་ལས་ སྤྱི་ལོ་ ༢༠༡༤ ལུ་ ང་བཅས་རའི་རྒྱལ་ཁབ་འདི་ ཞི་བདེ་སྲུང་བའི་འཛམ་གླིང་སྤྱི་ཚོགས་ནང་བཅའ་མར་གཏོགས་ཞིནམ་ལས་ཚུར་ རྒྱལ་ཁབ་ཕུན་སུམ་ཚོགས་ཏོག་ཏོ་བཟོ་ནི་འདི་འབྲུག་གི་སྲིད་བྱུས་གཙོ་བོ་ཅིག་ལུ་གྱུར་ཡོདཔ་མ་ཚད་ རྒྱ་འབྲུག་གཉིས་ མཉམ་འབྲེལ་སྦེ་གློག་མེ་ལས་འགུལ་གཞི་བཙུགས་འབད་མི་འདི་གིས་ རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་འོང་འབབ་ཡར་སེང་འབད་ཚུགས་ནུག། འབྲུག་རྒྱལ་ཁབ་འདི་ལྷོ་ཨེ་ཤི་ཡ་མཐུན་འབྲེལ་ཚོགས་པ་ (SAARC) གི་མཐུས་མི་ག་ར་དང་གཅིག་ཁར་མཐུན་ལམ་ཡོད་པའི་ཁར་ སྤྱི་ལོ་ ༡༩༨༠ ལུ་ ཤར་ཕྱོགས་དང་ཨེ་ཤི་ཡ་གི་རྒྱལ་ཁབ་ཚུ་གཅིག་ཁ་ཡང་ ཚོང་འབྲེལ་ཡར་རྒྱས་གཏང་ནིའི་དོན་ལུ་དང་། ནུབ་ཕྱོགས་ཁ་ཐུག་ལུ་ཀུ་ཝེཊ་དང་ གཞན་ཡུ་རོབ་ཀྱི་ལུང་ཕྱོགས་ནང་ལུ་ ཌེན་མཱཀ་ལ་སོགས་པའི་རྒྱལ་ཁབ། ཨ་མི་རི་ཀའི་ལུང་ཕྱོགས་ནང་ ཀེ་ནེ་ཌ་ དང་གཞན། ཨཕ་རི་ཀ་ལུ་ཨི་ཇིབ་དང་གཞན། དེ་ལས་ ཨཱསི་ཊ་ལི་ཡའི་རྒྱལ་ཁབ་བཅས་བསྡོམས་ ༥༤ དང་གཅིག་ཁར་མཐུན་ལམ་བཟོ་ནུག། ང་བཅས་འབྲུག་རྒྱལ་ཁབ་འདི་ རྒྱ་ནག་དང་གཅིག་ཁར་ཡང་མཐུན་ལམ་ཡོདཔ་ལས་ རྒྱ་ནག་གི་ཕམ་རེ་ལུ་ཨ་ལུ་རེ་གི་སྲིད་བྱུས་ (one china policy) ཟེར་མི་ལུ་འབྲུག་ལས་རྒྱབ་སྐྱོར་བྱིན་ཡོདཔ་དང་། རྒྱལ་ཁབ་གཉིས་ཀྱི་བར་ན་ ས་མཚམས་དང་འབྲེལ་བའི་གསུང་གྲོས་གནང་ནི་ཡོདཔ་ལས་ དེ་གིས་རྒྱལ་ཁབ་རང་སོའི་དམིགས་ཡུལ་ག་ཅི་ཨིན་ན་ཚུ་ཤེས་བཅུག་ནི། ལམ་སྲོལ་བདག་འཛིན་དང་ཚོང་འབྲེལ་འཐབ་ནི་། དེ་ལས་ ལྟ་བཤལ་གྱི་ཚོང་ལཱ་ཡར་སེང་འབད་ཚུགསཔ་ཨིན་པས། འབྲུག་རྒྱལ་ཁབ་འདི་འཛམ་གླིང་སྤྱི་ཚོགས་ནང་འཛུལ་བའི་ཤུལ་ལས་ རྒྱལ་ཁབ་ཡར་རྒྱས་ཀྱི་དོན་ལུ་ འཕྲུལ་ཆས་དང་མ་དངུལ་གྱི་རྒྱབ་སྐྱོར་ཚུ་ཐོབ་ནུག། དེ་བཟུམ་གྱི་ལས་རིམ་མ་འདྲཝ་ནང་བཅའ་མར་གཏོགས་མི་འདི་ མི་སྡེ་དང་དཔལ་འབྱོར་གོང་འཕེལ་གྱི་དོན་ལུ་དང་ རང་བཙན་དང་ཞི་བདེ་འབྱུང་ཐབས་ལུ་ཨིན་པས། དེ་ལས་ ལུང་ཕྱོགས་ཁག་གི་སྤྱི་ཚོགས་ནང་བཅའ་མར་གཏོགས་མི་འདི་ སྤྱིར་བཏང་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་དོན་ལུ་ཡོན་ཏན་དང་རིག་པ་ དེ་ལས་ཉམས་མྱོང་གསརཔ་འཐོབ་ནིའི་དོན་ལུ་ཨིན་པས། དེ་བཟུམ་སྦེ་ འབྲུག་གི་སྲིད་བྱུས་ཀྱི་དམིགས་པ་གཞན་ ཕྱི་རྒྱལ་གྱི་མི་དང་འབྲུག་པའི་མི་སེར་ ཕྱི་རྒྱལ་ལུ་གནས་བཅའ་སྡོད་མི་ཚུ་ལུ་ གྲོགས་རམ་འབད་ནིའི་དོན་ལུ་ཨིན་པས།
ཁུངས་གཏུག། Ministry of foreign affair of royal government of Bhutan (2018) foreign relation with Bhutan https://en.wikipedia.org/wiki/Foreign_relations_of_Bhutan