བྱམས་པ་ལྷ་ཁང་།

བྱམས་པ་ལྷ་ཁང་།

བུམ་ཐང་རྫོང་ཁག་འདི་ སངས་རྒྱས་གཉིས་པ་ཨོ་རྒྱན་རིན་པོ་ཆེ་མཆོག་གིས་བྱིན་གྱིས་རླབས་གནང་བའི་སྦས་གནས་ཁྱད་པར་ཅན་ཅིག་ཨིན། དེ་ཁར་གནས་རྩ་ཅན་མང་རབས་ཅིག་ཡོད་པའི་ནང་ལས་ གཅིག་འདི་ཡོངས་གྲགས་ཅན་གྱི་བྱམས་པ་ལྷཁང་འདི་ཨིན། ལྷ་ཁང་དེ་ ཆོས་འཁོར་རྒེད་འོག་གི་མངའ་འོག་ལུ་ རྒེད་འོག་བདག་སྐྱོང་ཡིག་ཚང་གི་བྱང་ཕྱོགས་ལུ་ ཡོངས་གྲགས་ཅན་གྱི་སྐུ་རྗེ་ལྷ་ཁང་ལུ་ ཀི་ལོ་མི་ཊར་གཅིག་གིས་མ་ལྷོད་པའི་་ས་ཁར་ཆགས་ཏེ་ཡོདཔ་ཨིན། ལྷ་ཁང་འདི་དུས་རབ་བདུན་པའི་ནང་ ཆོས་རྒྱལ་བཙོང་བཙན་སྒམ་པོ་གིས་ ཧི་མ་ལ་ཡའི་ལུང་ཕྱོགས་ཚུ་ནང་མཐའ་འདུལ་ཡངས་འདུལ་གྱིས་གཙུག་ལག་ཁང་ཚུ་བཞེངས་གནང་པའི་སྐབས་ གཙུག་ལག་ཁང་ ༡༠༨ ཡོད་ས་ལས་གཉིས་འབྲུག་རྒྱལ་ཁབ་ནང་ཚུད་ཡོད་མི་ལས་གཅིག་ཨིན། དེ་ཡང་ (lonely planet, ༢༠༢༢) གིས་འབད་བ་ཅིན་ རྒྱལཔོ་མཆོག་གིས་ ལུངས་ཕྱོགས་དེ་ཁར་ཡོད་མི་བདུདམོ་དེ་གིས་པུས་མོ་གཉིས་ཨེབ་བཞག་པའི་སྐབས་ པུས་མོ་གཡས་པ་གུར་སྤ་རོ་སྐྱིད་ཅུ་ལྷ་ཁང་དང་གཡོན་པ་གུར་བུམ་ཐང་བྱམས་པ་ལྷ་ཁང་བཞེངས་ཡོད་པའི་རྒྱུས་འདུག། ལྷ་ཁང་འདི་ ཤུལ་ལས་དུས་རབས་ ༡༤ པའི་ནང་ གཏེར་སྟོན་རྒྱལ་པོ་ལྔའི་ནང་གསེས་ གཏེར་སྟོན་རྡོ་རྗེ་གླིང་པ་མཆོག་གིས་ ཉམས་གསོ་མཛད་ཡོདཔ་ཨིན་པས།

ལྷ་ཁང་འདི་ ལྕམ་མཁར་ཆུ་གི་ལྟག་ལུ་ཐང་ཉམས་དགའ་ཏོག་ཏོ་ཅིག་ནང་ག་ནི་བ་ཇམས་དགའ་་ཏོག་ཏོ་སྦེ་མཇལ་ནི་ཡོདཔ་ཨིན། ལྷ་ཁང་འདི་ཐོག་གཅིགམ་ཨིན་རུང་ རང་ལུགས་བཟོ་རིག་བཅུ་གསུམ་གྱི་བཟོ་རིག་ཚུ་གཡོག་བཀོལ་ཏེ་རྐྱབ་ཡོདཔ་དང་ ནང་རྟེན་ཚུ་ཡང་ ག་ར་རྒྱལ་རབ་དང་མཐུན་པའི་ནང་རྟེན་བྱིན་ཅན་ཙང་ཙ་ར་ཡོདཔ་ཨིན། ལྷ་ཁང་ནང་ལུ་ ནང་རྟེན་ཁག་ཆེ་ཏོག་ཏོ་ལེ་ཤ་ཡོད་ས་ལས་ ཅིག་འདི་ བསྐལ་པའི་རྡོ་ཐེམ་འདི་ཨིན་པས། རྡོ་ཐེམ་དང་པ་སའི་ནང་འཛོལ་ཏེ་མཉམ་པ་སྦེ་ཨེན་ཏགིས་སྤུབས་ཡོད་མི་འདི་གིས་འདས་པའི་བསྐལ་པ་མཚོནམ་དང་ རྡོ་ཐེམ་གཉིས་པ་ལྷ་ཁང་གིས་ཐོག་ཚད་དང་དྲན་འདྲ་ཡོད་མི་འདི་གིས་ད་ལྟོ་གི་སྟོན་པ་སངས་རྒྱས་ཤཱཀྱ་ཐུབ་པའི་བསྐལ་པ་འདི་མཚོནམ་ཨིན་པས། རྡོ་ཐེམ་གསུམ་པ་མཐོ་སུ་མཚམས་ཅིག་སྦེ་ཡོད་མི་འདི་གིས་ མ་འོངས་པའི་སངས་རྒྱས་ཇོ་བོ་བྱམས་པའི་བསྐལ་པ་མཚོནམ་ཨིནམ་དང་ས་ རྡོ་ཐེམ་འདི་ ནུབ་སྟེ་ས་དང་དྲན་འདྲ་འགྱོ་བའི་ཚེ་ འཛམ་བུ་གླིང་འདི་ཚར་གཅིག་བསྐལ་པ་ནུབ་ནི་ཨིན་ཟེར་ཡིད་ཆེ་བསྐྱེདཔ་ཨིན། ལྷ་ཁང་གི་མཚན་བྱམས་པ་ལྷ་ཁང་ཟེར་ཞུ་དགོ་མི་དེ་ཡང་ དེ་ནང་ནང་རྟེན་གཙོ་བོ་མ་འོངས་པའི་སངས་རྒྱས་ཇོ་བོ་བྱམས་པ་བཞུགས་ཡོད་མི་ལུ་བརྟེན་ཏེ་ དེ་སྦེ་གསོལ་བའི་ལོ་རྒྱུས་འདུག། སྐུ་འདྲ་འདི་བཙོང་བཙན་སྒམ་པོ་ཁོ་ར་གིས་བཙུགས་གནང་ཡོདཔ་སྦེ་ཡིད་ཆེ་བསྐྱེད་དོ་ཡོདཔ་དང་ དེའི་གཡས་གཡོན་ལུ་བྱང་ཆུབ་སེམས་པ་བཞི་གིས་སྐོར་ཏེ་ཡོདཔ་ཨིན། དེ་གི་གཡས་ཁ་ཐུག་ལུ་དུས་འཁོར་གྱི་ལྷ་ཁང་ཡོད་མི་འདི་ དུས་རབ་ ༡༩ པའི་མཇུག་ཁམས་ལུ་མི་དབང་རྒྱུད་འཛིན་དང་པ་ གོང་ས་ཨོ་རྒྱན་དབང་ཕྱུག་གིས་བཞེངསཡོདཔ་ཨིན་པས། (Bhutan Soul Tour & Travel, 2021) དེའི་མཐའ་མར་ མགོན་ཁང་གཅིག་ཡོད་མི་འདི་མི་དམང་ལུ་མཇལ་ཁ་མེདཔ་ཨིན་དང་དེ་གི་ཟུར་ཁ་ལས་བྱང་ཕྱོགས་ལུ་ མཆོད་རྟེན་ལྷ་ཁང་ཡོད་མི་འདི་ དུས་རབ་ ༢༠ པའི་ནང་ ཨ་ཞེ་དབང་མོ་གིས་བཞེངས་གནང་གནངམ་ཨིན་པས། ལྷ་ཁང་གཙོ་བོ་གི་གཡོན་ཕྱོགས་ལུ་ གུ་རུའི་ལྷ་ཁང་འདི་ཡོདཔ་ཨིན། ལྷ་ཁང་འདི་དུས་རབ་ ༡༩ པའི་ནང་ བྱ་དཀར་རྫོང་དཔོན་བརྩུན་འགྲུས་རྒྱལ་མཚན་གྱིས་བཞེངས་གནང་ཡོདཔ་ཨིན། (cultural atlas,2013). དེ་ནང་རྟེན་གཙོ་བོ་གུ་རུ་རིན་པོ་ཆེའི་སྐུ་འདྲ་དང་ གཞན་སྤྱན་རས་གཟིགས་དང་འོད་དཔག་མེད་ཀྱི་སྐུ་འདྲ་ དེ་ལས་གཡས་ཕྱོགས་ལུ་སྒྲོལ་མ་ཉི་ཤུ་རྩ་གཅིག་གསྡེབ་རིས་ ཕྱག་སྟོང་སྤྱན་སྟོང་ཀྱི་སྡེབ་རིས། ནུབ་སྣང་བ་མཐའ་ཡས་ཀྱི་སྡེབ་རིས་ཚུ་དང་ གཏེར་སྟོན་པདྨ་གླིང་པ་གིས་བྲིས་གནང་བའི་མགོན་པོ་མ་ནིང་གི་སྡེབ་རིས་ཚུ་ཡོདཔ་ཨིན་པས། དེ་ལས་ ལྷ་ཁང་གཙོ་བོའི་བྱང་ཕྱོགས་ལུ་སགས་རྒྱས་ཀྱི་ལྷ་ཁང་ཡོད་མི་དེ་མི་དབང་ཞིང་ཕེབས་གཉིས་པ་འཇིགས་མེད་དབང་ཕྱུག་གིས་བཞེངས་ཡོདཔ་ཨིན། དེའི་ནང་ ནང་རྟེན་གཙོ་བོ་སངས་རྒྱས་རབས་བདུན། གུ་རུ་རིན་པོ་ཆེ་དང་སངས་རྒྱས་སྨན་བླ་དེ་ལས་སྤྱན་རས་གཟིགས་ཚུ་གི་སྡེབ་རིས་ཚུ་ཡོདཔ་ཨིན།

ཨིན་རུང་ དད་པའི་ས་བོན། (༢༠༡༣) ནང་ལུ་ཨིན་པ་ཅིན་ བུམ་ཐང་རྫོང་ཁག་གི་སྲོལ་འཛིན་འགོ་དཔོན་སངས་རྒྱས་དབང་ཕྱུག་གིས་ཞིས་ཞིབ་འཚོལ་འབད་མི་དང་འཁྲིལ་ཏེ་ཨིན་ཟེར་ གུ་རུ་ལྷ་ཁང་འདི་ སྤྱི་ལོ་ ༡༨༧༢ ལུ་ བྱ་དཀར་རྫོང་དཔོན་ འཆི་མེད་རྡོ་རྗེ་གིས་བཞེངས་ཡོདཔ་དང་ དུས་འའཁོར་ལྷ་ཁང་འདི་ ཆོས་རྩེ་དཔོན་སློབ་འཇིགས་མེད་རྣམ་རྒྱལ་མཆོག་གིས་བཞེངས་ཡོདཔ་སྦེ་བཀོད་ཡོདཔ་དང་། མདུན་ཕྱོགས་ཀྱི་སངས་རྒྱས་རབ་བདུན་གྱི་ལྷ་ཁང་འདི་ དུས་རབས་ ༡༩ པའི་ནང་ བྱ་དཀར་དཔོན་སློབ་པདྨ་བསྟན་འཛིན་གྱིས་བཞེངས་ཡོདཔ་སྦེ་བཀོད་དེ་འདུག།

ལྷ་ཁང་གི་ཕྱོགས་བཞི་ལུ་ ལྷ་ཁང་དང་དུས་མཉམ་བཞེངས་པའི་ དཀར་ སེར་ དམར་ ལྗང་གི་མཆོད་རྟེན་བཞི་མཇལ་ནི་ཡོད་མི་འདི་ཡང་ ཞི་རྒྱས་དབང་དྲག་གི་ལས་བཞི་སྒྲུབ་མི་ རྒྱལ་ཆེན་བཞི་གི་རྟེན་སྦེ་བཞེངས་ཡོདཔ་ཨིན་པས། བྱམས་པ་ལྷ་ཁང་འདི་ ཕྱི་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་ལྟ་བཤལ་པ་ཚུ་གི་སེམས་བརྐུ་ཚུགས་པའི་ཁྱད་ཆོས་དང་ལྡནམ་མ་ཚད་ རྒྱལ་ཁབ་ནང་འཁོད་ཀྱི་གནས་སྐོརཔ་ཚུ་གིས་དད་པ་དང་ཡིད་ཆེ་སྐྱེད་སའི་གནས་ཁྱད་འཕགས་ཅན་དང་ ས་གནས་འདི་ཁ་གི་མི་ཚུ་གི་ཕྱག་མཆོད་ཕུལ་སའི་ཡུལ་ངོ་མ་ཅིག་ཡང་ཨིན།  དུས་རབས་ ༡༤ པའི་ནང་ གཏེར་སྟོན་རྡོ་རྗེ་གླིང་པ་མཆོག་གིས་གཞི་བཙུགས་གནང་མི་སྒྲུབ་ཆེན་འདི་ ད་རེས་ནངས་པ་ཡང་ལོ་བསྟར་བཞིན་དུ་ ལྕགས་མཁར་བླམ་གི་འགོ་འདྲེན་ཐོག་ རང་ཟླ་ ༩ པའི་ ཚེས་ ༡༥ གི་ཕྱི་རུ་ལས་འགོ་བཙུགས་ཏེ་ ཚེས་ ༡༨ ཚུན་ གཏེར་འཆམ་དང་གར་འཆམ་གཞན་ཚུ་མཇལ་ཁ་གནང་སྟེ་བརྩི་སྲུང་ཞུ་སྲོལ་ཡོདཔ་ཨིན། དེ་འབདཝ་ལས་བརྟེན་ས་གནས་དེ་ཁར་ འདད་ཅན་གི་འབྲུག་ནང་འཁོད་ཀྱི་མི་སེར་དང་ ཕྱིའི་ལྟ་བཤལཔ་ཡང་ལེ་ཤ་འཛོམས་མི་འདི་གིས་་མི་སྡེ་གོང་འཕེལ་ལུ་ཕན་ཐོགས་ཏེ་ཡོདཔ་ཨིན། ལྷ་ཁང་འདི་ འབྲུག་རྒྱལ་ཁབ་ནང་ལུ་ལྷ་ཁང་རྙིང་ཤོས་ཅིག་ཨིན་པའི་མིང་གཏམ་ཁྱབས་ལས་ ལོ་སྟར་བཞིན་དུ་མཇལ་བར་འོང་མི་ལྟ་བཤལ་པའི་རྒྱང་ཁ་ཡར་སེང་སོང་སྟེ་ར་ཡོདཔ་ཨིན།

རྒྱབ་བརྟེན་དཔེ་ཆ།

ཀུན་བཟང་འཕྲིན་ལས། (གནམ་ལོ་མེ། ༢༠༡༣) དད་པའི་ས་བོན། ཀེ་ཨེམ་ཀྲི་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། ཐིམ་ཕུག།

Bhutan Cultural Atlas. (2013) Jampa Lhakhang.    https://bhutanculturalatlas.clcs.edu.bt/431/culture/sites+   structures/monasteries    temples/jampajampey-lhakhang/431/

Bhutan Soul Tour & Travel. (2021) Jamba Lhakhang. Bumthang-central Bhutan.    https://bhutansoul.com/jamba-lhakhang-bumthang-central-bhutan/

Lonely planet. (2022) Jampey Lhakhang Buddhist temple in Chokhor valley.    https://www.lonelyplanet.com/bhutan/chokhor-valley  bumthang/attractions/jampey-lhakhang/a/poi-sig/1371068/1335542