ཁྲོམ་ནང་གི་སྡོད་ཁྱིམ་གྱི་དཀའ་ངལ།
དེང་སང་དུས་ཀྱི་འགྱུར་བ་དང་བསྟུན་ཏེ་ མི་རློབས་ཡར་སེང་འགྱོ་མི་དང་ ག་ར་གིས་རང་ཡུལ་རྒྱབ་ཁར་བཞག་སྟེ་ ཁྲོམ་ཁར་སྡོད་ནིའི་གདམ་ཁ་རྐྱབ་མི་ལུ་བརྟེན་ཏེ་ སྡོད་ཁྱིམ་དང་འབྲེལ་བའི་དཀའ་ངལ་དང་གདོང་ལེན་སྦོམ་བྱུང་སྟེ་འདུག། (Brennan and Hary, 1989; Dunkerley, 1983). དེ་ཡང་ ཌ་ཀ་ཁྲོམ་སྡེའི་ཤར་ཕྱོགས་དང་ནུབ་ཕྱོགས་རྫོང་ཁག་གི་ ཁ་དམའ་སར་ཆགས་པའི་ས་གནས་ལས་འགོ་བཙུགས་ཏེ་ ཕྱོགས་ག་ར་རྒྱ་སྐྱེད་བཏང་སྟེ་ཡོདཔ་ཨིན་མས། དེ་ལུ་བརྟེན་ཏེ་ ལོ་ངོ་བཅུ་ཕྲག་གཅིག་གི་ནང་ལུ་ མི་རློབས་ས་ཡ་ ༣ (Uddin,2006) དེ་ཅིག་ལུ་ལྷོད་དེ་ཡོདཔ་ལས་ སྤྱི་ལོ་ ༢༠༡༡ ལུ་ས་ཡ་ ༡༤.༥ ལྷོད་དེ་ཡོདཔ་ཨིན་མས། དེ་འབདཝ་ལས་ སྡོད་ཁྱིམ་གསརཔ་དང་ བདག་སྐྱོང་། ཚོང་བསྒྲགས་ཀྱི་ས་ཁོངས་ཚུ་ཡར་སེང་འགྱོ་ཡོདཔ་མ་ཚད་ འཆར་གཞི་མེད་པའི་ས་གོ་ཆུང་ཀུ་ཚུ་ཡང་བཟོ་དགོ་མི་ལུ་བརྟེན་ཏེ་ རང་བཞིན་གནས་སྟངས་དང་ མི་སྡེའི་ལུ་བྱེམ་ཤུགས་ཕོག་སྟེ་འདུག། (Harris, 1992). དེ་བཟུམ་སྦེ་ར་ གནས་ཚུལ་གསར་ཤོས་ཚུ་དང་འཁྲིལ་བ་ཅིན་ འབྲུག་གི་རྒྱལ་ས་ལྟེ་བ་ཐིམ་ཕུག་དང་ཕུན་ཚོགས་གླིང་ལུ་ཡང་ མི་མང་ཤོས་ཅིག་ར་གླ་ཁར་ལེན་སྡོད་ནིའི་དོན་ལུ་ སྡོད་ཁྱིམ་འཚོལ་མི་དང་ ཁང་གླ་མཐོ་དྲགས་ནུག་ཟེར་སླབ་མི་འདི་ མི་སྡེའི་བརྡ་བརྒྱུད་ནང་ལས་ཕར་ཡར་སེང་འགྱོ་སྟེ་འདུག། དེ་ཡང་ ཐིམ་ཕུག་བྱེ་མི་ན་ལུ་ གནས་སྐབས་ཀྱི་ལཱ་འབད་སྡོད་མི་ཚུ་གིས་སླབ་མི་དང་འཁྲིལ་བ་ཅིན་ ཁོང་གི་ལཱ་གཡོག་དང་འཁྲིལ་ཏེ་ ཁང་གླ་འོས་འབབ་ཡོད་པའི་ཁྱིམ་ཅིག་འཚོལ་ཏེ་ ལོ་གསུམ་དེ་ཅིག་འགྱོ་རུང་ འཚོལ་མ་ཐོབ་ལས་ མ་འོངས་པའི་ནང་ལུ་ ཁོང་བཟུམ་གྱི་མི་འདི་ཚུ་ལུ་ དཀའ་སྡུག་འབྱུང་ནི་མས་ཟེར་ཚ་གྱང་ལངས་ཏེ་འདུག། ད་རུང་ ཁྲོམ་ཁར་སྡོད་མི་ཚུ་དང་འཁྲིལ་བ་ཅིན་སྤྱི་ལོ་ ༢༠༡༠ ལུ་ ཁང་ཚན་གསུམ་འབད་མི་ བཟའ་ཚང་གི་ཁྱིམ་གཅིག་ལུ་ དངུལ་ཀྲམ་ ༥༠༠༠ དང་ ༦༠༠༠ ཨིནམ་དང་ ད་རེས་ནངས་པ་འབད་བ་ཅིན་ དངུལ་ཀྲམ་ ༡༥༠༠༠ དེ་ཅིག་ལུ་ ཡར་སེང་འགྱོ་ནུག་ཟེར་ཨིན་པས། ཁྲོམ་སྡེ་ནང་གི་སྡོད་ཁྱིམ་གྱི་དཀའ་ངལ་ལུ་བརྟེན་ཏེ་ ཁྱིམ་གྱི་སྦྱིན་བདག་ ༡༣༡ དེ་ཅིག་ལུ་ཉེན་བརྡ་འབད་དེ་འདུག། དེ་དང་འདྲཝ་སྦེ་ ཕུན་ཚོགས་གླིང་ལུ་ཡང་ སྡོད་ཁྱིམ་འཐོབ་ནི་འདི་ ཀོ་ཝིཊ་ ༡༩ མ་ཐོན་པའི་སྔོན་མ་ལས་གདོང་ལེན་ཅན་ཅིག་སྦེ་སྡོད་ཡོདཔ་དང་ ནད་གཞི་འདི་ཐོན་པའི་ཤུལ་ལས་ འབྲུག་མི་ཇའི་གང་ལུ་སྡོད་མི་ཚུ་ནང་ན་འབག་མི་འདི་གིས་ ཧེང་བཀལ་ར་སྡོད་ཁྱིམ་མ་ལངས་པའི་དཀའ་ངལ་བཟོ་སྟེ་འདུག་ཟེར་ཨིན་པས།
དེ་བཟུམ་སྦེ་ཁྲོམ་གྱི་འགྱུར་བ་འགྱོ་དགོ་མི་འདི་ བང་ལ་ཌེཤ་ལུ་འབད་བ་ཅིན་ མི་རློབས་མགྱོགས་དྲགས་སྦེ་ཡར་སེང་འགྱོ་མི་དང་ གཡུས་ཁ་ལས་ཁྲོམ་ཁར་གནས་སྤོ་འགྱོ་མི་ལེ་ཤ་འཐོན་མི་ལུ་བརྟེན་ཏེ་ཨིན་པས། (Chowdhury and Faruqui, 1998). དེ་བཟུམ་སྦེ་ འབྲུག་རྒྱལ་ཁབ་ནང་ལུ་འབད་རུང་ དང་པ་ར་ གཡུས་ཁ་ལས་ཁྲོམ་ཁར་གཞིས་སྤོ་འགྱོ་མི་འདི་ ཡར་སེང་འགྱོ་མི་ལུ་བརྟེན་ཏེ་ཨིནམ་དང་ གཉིས་པ་ལུ་མི་མང་ཤོས་ཅིག་གིས་ཁྱིམ་རྐྱབ་རེ་རྐྱབ་ཚེ་ ཟ་ཁང་སྦེ་རྐྱབ་མི་དང་ སྔོན་མ་ལས་སྡོད་ཁྱིམ་ཡོད་མི་ཚུ་ཡང་ ཟ་ཁང་ལུ་བསྒྱུར་བཅོས་འབད་མི་ལུ་བརྟེན་ཏེ་ཨིན་པས། གསུམ་པ་ལུ་ འབྲུག་མཉམ་རུབ་ཚོགས་པ་གི་ཁས་བླངས་གསལ་བསྒྲགས་དང་འཁྲིལཝ་ད་ ཐིམ་ཕུག་ལུ་ཚོང་བསྒྲགས་ཀྱི་སྒྲིང་ཁྱིམ་རྐྱབ་མི་འདི་ཡར་སེང་འགྱོ་དོ་ཡོད་རུང་ དེ་ཚུ་ག་ར་ འོང་འབབ་ཆེ་བའི་མི་ཚུ་གིས་མ་གཏོགས་ འོང་འབབ་བར་མ་དང་ཆུང་བའི་མི་ཚུ་གིས་ ཁང་གླ་འདི་འབད་མ་ཚུགས་པར་ཡོདཔ་ཨིན་པས། འོང་འབབ་ཆུང་བ་དང་བར་མ་ཚུ་གིས་འབད་ཚུགས་པའི་ཁྱིམ་རྐྱབ་དགོཔ་གལ་ཆེ་བས་ཟེར་བཤད་དེ་ཡོདཔ་མ་ཚད་ བཀྲ་ཤིས་སྒང་དང་བསམ་གྲུབ་ལྗོངས་མཁར་ དར་དཀར་ན་རྫོང་ཁག་ཚུ་ནང་ལས་ཕར་ཡང་ སྡོད་ཁྱིམ་གྱི་དཀའ་ངལ་ཡོདཔ་སྦེ་བཤད་དེ་འདུག། དེ་མ་ཚད་ སྤྱི་ལོ་ ༢༠༢༡ སྤྱི་ཟླ་ ༨ པའི་སྤྱི་ཚེས་ ༡༢ ཀྱི་གནས་ཚུལ་ནང་ལུ་ ལཱ་གཡོག་བློན་པོ་རྡོ་རྗེ་ཚེ་རིང་གིས་སླབ་དོ་བཟུམ་འབད་བ་ཅིན་ ཁྲོམ་ཁར་ཁང་གླ་མཐོ་དྲགས་སྦེ་ཡོད་མི་འདི་གཙོ་བོ་ར་ ས་གི་གོང་ཚད་དང་ ཁྱིམ་བཟོའི་རྒྱུ་ཆ་གི་གོང་ཚད་མཐོ་མི་ལུ་བརྟེན་ཏེ་ཨིནམ་སྦེ་བཤད་དེ་འདུག། དེ་བཟུམ་གྱི་དཀའ་ངལ་འཐོན་དགོ་པའི་རྒྱུ་མཚན་འདི་ཡང་ གཞུང་གི་སྡོད་ཁྱིམ་དང་འབྲེལ་བའི་སྲིད་བྱུས་དང་ཁྲིམས་ལུགས་ཚུ་དམ་དམ་མེད་མི་ལུ་བརྟེན་ཏེ་ཨིན་པས།
ཁྲོམ་ཁར་སྡོད་ཁྱིམ་གྱི་དཀའ་ངལ་བྱུང་མི་ལུ་བརྟེན་ཏེ་ མི་སེར་ཚུ་ཚ་གྱང་ལངས་ཏེ་ཡོདཔ་དང་ ལ་ལུ་ཁང་གླ་སྤྲོད་མ་ཚུགས་པའི་གདོང་ལེན་སྦོམ་བྱུང་ཡོདཔ་ལས་ དཀའ་ངལ་སེལ་ཐབས་ལུ་དམིགས་ཏེ་ གཞུང་སྐྱོང་གི་ཁས་བླངས་ནང་ལུ་ ག་ར་གིས་འབད་ཚུགས་པའི་སྒྲིང་ཁྱིམ་རྐྱབ་བྱིན་ནི་ཟེར་མི་འདི་ཚུད་དེ་ཡོད་རུང་ བཟོ་སྐྲུན་གྱི་རིན་གོང་དང་འཁྲིལཝ་ད་ ཁང་གླ་འདི་ཧ་ཅང་གིས་མཐོ་ཤོས་ཅིག་མེན་པས་ཟེར་བཤད་པའི་ཁར་ ཁང་གླ་འདི་མར་ཕབ་དགོ་པ་ཅིན་ འཆར་དངུལ་ལས་ལྷག་པའི་དཀའ་ངལ་སྦོམ་ཤོས་ཅིག་ སྒྲིང་ཁྱིམ་གྱི་བཟོ་བཀོད་ལམ་ལུགས་འདི་བསྒྱུར་བཅོས་འབད་དགོཔ་ལས་ དེ་རྐྱངམ་གཅིག་གིས་ཡང་འབད་མི་ཚུགས་ཟེར་ཨིན་པས། དེ་ལས་ སྒྲིང་ཁྱིམ་དང་འབྲེལ་བའི་ཁྲིམས་ལུགས་ཚུ་ ཧེ་མ་ལས་ཡོད་པའི་གུར་ ད་རུང་ ཁ་སྐོང་བཀལ་ཏེ་སྤྱི་ཚོགས་ནང་ལུ་བཙུགས་ཏེ་ངོས་ལེན་འབད་བ་ཅིན་ སྡོད་ཁྱིམ་གྱི་དཀའ་ངལ་འདི་བསལ་ཚུགས་ནི་མས་ཟེར་བཤད་དེ་འདུག། ད་རུང་ Meghraj Adhikari གིས་བྲིས་ཡོད་པའི་འབྲུག་གི་དུས་དེབ་དང་འཁྲིལཝ་ད་ གཡུས་ཁ་ལས་ཁྲོམ་ཁར་གཞིས་སྤོ་འགྱོ་ནི་ལས་བཀག་ཐབས་ལུ་ ཐིམ་ཕུག་ལུ་ཡོད་པའི་ཤེས་རིག་དང་གསོ་བ་ལ་སོགས་པའི་མཐུན་རྐྱེན་ཚུ་ རྫོང་ཁག་སོ་སོའི་ནང་ལུ་ཡང་ མ་བཏུབ་བཏུབ་སྦེ་བཙུགས་དགོཔ་འདུག་ཟེར་ཨིན་མས། སྤོདེ་གི་ནང་ལས་ཡང་ སྤྱི་ལོ་ ༢༠༡༥ ལུ་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱིས་གསལ་བསྒྲགས་འབད་མི་ལྟར་དུ་ ཡན་ལག་གི་ཁྲོམ་ཚུ་རྒྱ་སྐྱེད་དང་གོང་འཕེལ་བཏང་སྟེ་ མ་འོངས་པའི་ནང་ལུ་ཡུན་བརྟན་སྦེ་ཕན་ཐོགས་ཐབས་ལུ་ དངུལ་འབྲེལ་གྱི་གཙུག་སྡེ་དང་དངུལ་ཁང་ལྟེ་བ། ཞལ་འཛོམས་ཁང་། ཞིབ་འཚོལ་དང་སྦྱོང་བརྡར་ལྟེ་བ་ཚུ་གསར་བཙུགས་འབད་དགོཔ་དང་། དེ་བཟུམ་སྦེ་ གཞན་མི་རྫོང་ཁག་ནང་ལས་ཕར་ཡང་ གཞུང་གིས་ཁ་ཐུག་ལས་མཐུན་རྐྱེན་ཚུ་ཕུན་སུམ་ཚོགས་ཏོག་གོ་སྦེ་གནང་པ་ཅིན་ ཁྲོམ་ཁར་གཞིས་སྤོ་འགྱོ་དགོཔ་མེདཔ་ལས་ སྡོད་ཁྱིམ་དང་འབྲེལ་བའི་དཀའ་ངལ་ཚུ་བསལ་ཚུགས་ནི་དང་ གཡུས་ཁར་སོ་ནམ་གྱི་ལཱ་ལུ་སྤྲོ་བ་སྐྱེད་མི་ཡང་ཡར་སེང་འགྱོ་ནི་གི་འོས་འབབ་ཡོདཔ་ཨིན།
རྒྱབ་རྟེན།
Brenman, E. M.,& Harry, W.R (1989). Asian megacity characteristics, problems, and policies. International Regional science review, 12(2),117-129.
Chowdhury, A.M., & Faruqui, S. (1998). Dhaka, Bangladesh: The Asiatic society of Bangladesh. Issues and opportunities .Newyork:Ford University Press.
Harries, N. (1992). Cities in the 1990s: The challenges of developing countries. London UCL.Press.
Thimphu Structure Plan, 2002 to 2007, Ministry of works and Human settlements, 2005.
The Local Government Act of Bhutan 2009 and 2014.
Uddin, M.N. (2006). The relationship between urban forestry and poverty alleviation- Dhaka as a case study,Master’s Thesis submitted to Development of landscape Management & Horticultureal technology. Retrived 20th July 2022, from http://www..fao.org/uploads/media/
དབྱངས་ཅན་ སི་ རིན་འཛིན་ (༢༠༢༡) Three Bills related to solving issues to be tabled in the parliament next time. ཀུན་གསལ། https://kuenselonline .com